Tussen Sohm en Omorthoh ligt Niggie Village op minder dan 2 km van de Senegalese grens. 
We plaatsen een volledige waterinstallatie: waterpomp, toren met vat van 4000 l., 1000 m. leidingen met 10 kranen.

Eén van de pompen in Sanyang Garden, een grote volkstuin in Sanyang, is stuk en wordt vervangen samen met het controlebord.

Dirk Depoorter

Vrijdag 13 januari

(Te) vroeg opstaan… 3.40 uur, want Dirk pikt me op om 4.00 uur. Vlucht naar Gambia om 5.50 uur om in Banjul toe te komen om 11.50 uur plaatselijke tijd. Dat is een uur vroeger dan hier. Weinig beweging op de luchthaven, vlotte check in en douanecontrole. Nog tijd om ons programma te bespreken, want we zitten niet naast elkaar. Vlotte vlucht, nog goed kunnen slapen, in tegenstelling tot Dirk.

Banjul, International Airport The Gambia, 11.50 uur. Na de gebruikelijke administratie en checkpoints naar de uitgang. Onze medewerkers Omar en Lamin wachten ons op. Hartelijk weerzien. Vermits we slechts vier dagen echt ter plaatse zijn, hebben we Omar gevraagd om onmiddellijk te starten met de bezoeken en afspraken.

Abuko nursery school

Afspraak in onze Gammol school in Abuko met de hoofdonderwijzer Omar en één van zijn sterk gemotiveerde leraars, Pierre. We bespreken met hen onze doelstellingen met betrekking tot het onderwijs. Eerst vragen we naar hun leerplannen en leermethodes. In de nursery school (kleuteronderwijs) werken ze met een 4 jarenplan, gestructureerd maar verouderd. Het idee van een Gammol School Committee wordt enthousiast onthaald en Pierre wil dit wel trekken. Idem met het idee van avondonderwijs voor volwassenen. We stellen voor dat de inhoud ervan zou moeten bepaald worden door de community zelf in functie van hun noden. Starten met een bevraging/brainstorming. Tussendoor vraag ik aan Pierre wat zijn salaris is: 4 000 dalasi per maand, zo'n 60 euro dus, en enkel in de maanden dat er onderwijs wordt gegeven. Dat maakt ongeveer 600 euro per jaar…

Willingara

Willingara is onze volgende stop. Eén van de nieuwe waterprojecten. We worden met alle egards ontvangen door een ruime afvaardiging van het dorp. Het is eerder kleine stad, vermits er in de hele community ongeveer 16 000 inwoners zijn, en in de ruimere omgeving 60 000. Schatten ze, want precieze cijfers zijn er niet. Er wordt gemakkelijker in compounds gerekend. Dit zijn de woonplaatsen van de families, waar meestal tussen 10 à 15 personen samenleven. Onze installaties zijn niet berekend op zo’n groot aantal, in functie van de dichtheid van de bevolking bedienen we met onze installatie (pomp met 1 km leiding en tien kranen) tussen de 1 500 en 4 000 koppen. De vraag naar extra pompen, tot wel 10 extra, was te verwachten! We leggen uit hoe we onze prioriteiten bepalen. Daarnaast vragen ze ook om de herstelling van hun moskee. Daar zeggen we een duidelijke “nee” op. Niet vanuit enige geloofsovertuiging, maar omdat wij ons concentreren op water, onderwijs en gezondheidszorg.

Sinchu Sorrie

Sinchu Sorrie is de laatste stop voor vandaag. Eveneens een nieuwe installatie waar we pech hebben gehad. Om een of andere reden is de schacht van de put die we geboord hebben, ingestort. De verantwoordelijke counselor spreekt over sabotage, een politieke afrekening die te maken heeft met de verkiezingen. Geen leuk nieuws, maar we hebben toch beslist om een nieuwe put te boren. Ook hier krijgen we de vraag naar bijkomende pompen. Een rode draad bij al onze bezoeken. Ik ga dus niet in herhaling vallen.

Intussen is het al avond, tijd om naar onze lodge te gaan, waar we warm ontvangen worden door de eigenaar Oliver Monk. Kleine lodge met 2 kamers, we zijn dus de enige gasten. We beslissen om hier elke morgen en avond te eten, samen met Omar en Lamin, kwestie geen tijd te verliezen en nog te kunnen napraten. Afspraak morgen zaterdag om 8.00 uur.

Zaterdag 14 januari

Vandaag blijven we in de regio van Sanyang. Hier hebben we heel wat projecten opgezet. Eveneens is het de thuisbasis van Gammol.

Sanchaba school

Na ons ontbijt vertrekken we naar de Abubacarr Sidiki Arabic School in Sanchaba. Dit is de school die we vorig jaar, in 2021, gebouwd hebben, en waar we in 2022 een bijkomende uitbreiding bouwden: twee extra klaslokalen, een keuken met opslagruimte, deftig sanitair en een speelbare speelplaats. Daarnaast hebben we de klassen voorzien van deftige tafels en stoelen voor de leerlingen.

Eerste verrassing: niettegenstaande het zaterdag is, zijn alle leerlingen, leraars en vele ouders komen opdagen om ons warm te onthalen, om ons en onze sponsors te bedanken voor wat we gerealiseerd hebben. Het wordt een feestelijke morgen, waar we niet op gerekend hadden en wat ook niet voorzien was gezien de beperkte tijd die we hier zijn. Maar er is geen ontkomen aan. We worden in feestkledij gezet en worden getrakteerd op zang (zo’n 200 leerlingen die samen zingen), een toneelstukje, een onderwijs moment, verschillende speeches, en de obligate groepsfoto. Ook aan ons wordt gevraagd iets te zeggen, waarbij onze boodschap is dat de leraars ons het beste kunnen bedanken door kwaliteitsvol onderwijs te geven, en de kinderen door goed te leren. Daarna is het aan Dirk om het lint door te knippen van het nieuwe klasgebouw met twee nieuwe klaslokalen.

Tweede verrassing is dat we zien dat een deel van de speelplaats ingenomen is door 2 extra klassen in golfplaten. Reden: te veel kinderen, waardoor plaats tekort. Als we het schoolhoofd en de VDC (Village Development Committee) hierop aanspreken, krijgen we een verontschuldigend antwoord: “we kunnen die kinderen toch niet weigeren om onderwijs te volgen”. Weinig tegen in te brengen. We wijzen hen toch wel op de noodzaak om kwaliteitsvol onderwijs te geven, en dat te grote klassen misschien wel contraproductief zijn. Een aandachtspunt.

Eenmaal de festiviteiten voorbij zitten we samen om hun noden te bespreken en welke onze hoop en verwachtingen zijn naar de kinderen toe. Ook hier halen we dezelfde thema’s aan als in de Abuko school, en ook hier voelen we de openheid om minstens mee te denken. We maken hen duidelijk dat onze hoop is dat de Abubacarr school een voorbeeld kan worden voor de andere scholen in Sanyang. Ook hier vragen we naar hun leerplannen, maar het is duidelijk dat ze minder ver staan wat betreft onderwijs dan in Abuko. Een van de problemen is het vinden van gekwalificeerde leerkrachten.

Nimisat

Later dan gedacht vertrekken we naar het Nimisat Community Water Project. We zijn hier vorig jaar in mei geweest, maar intussen zijn er bijkomende extensies aan de pomp geplaatst. We worden al dansend verwelkomd door de vrouwen, zij die het meest voordeel hebben bij het plaatsen van onze waterinstallaties, want “voor water zorgen en alles wat daaraan gekoppeld is, is een taak van de vrouwen”. Ze benadrukken nogmaals wat de pomp hen gebracht heeft: vroeger waren er twee manieren om aan water te geraken: met emmers, touwen én vrouwkracht onzuiver water uit putten halen die 10 tot 15 meter diep zijn, ofwel om 4 uur opstaan, omdat er dan wel water uit de kranen komt, geleverd door NAWEC (de nationale watermaatschappij). Dat dit ten koste gaat van de gezondheid, van zowel de vrouwen als de kinderen spreekt voor zich.

Intussen heeft de waterinstallatie een leidingennet van ong. 1 400 meter met 12 kranen. Nimisat Village heeft een “marketplace” die heel belangrijk is voor de community en vraagt of het mogelijk is om ook daar water te voorzien. Dit is het dorp dat sinds de start van het project een bijdrage vraagt aan de verschillende compounds (families), zodat ze zelf extensies kunnen plaatsen, wel na advies van Gammol. Zo hebben ze tot nu 33 000 Dalasi kunnen sparen. Een kleine 500 euro, wat daar een heel groot bedrag is. Voor we vertrekken worden we nogmaals bedankt voor de bijdrage die we geleverd hebben met ons project. We krijgen een doos vol fruit, en blikjes limonade. We willen dit graag delen met de aanwezigen, wetende dat ze geen overschot hebben, maar Omar maakt ons duidelijk dat we dit niet mogen doen.  

Fula Kunku

Op naar Fula Kunku. Dit is het eerste waterproject dat onze 2 medewerkers in Gambia, Omar en Lamin, volledig zelf geïnstalleerd hebben. Nog een installatie van de oude stempel (lage toren, klein watervat). Wat te verwachten is: vraag naar een performantere installatie. Ik stel vast dat er een kraan wordt afgetapt die naar een bouwwerf loopt, waarop ik vraag of de bouwheer dan betaalt voor het water waar hij zijn huis mee rechtzet? Ontwijkend antwoord. Waarop we voorstellen dat er een “tap committee” wordt opgericht, net zoals in Nimisat, zodat er ook vanuit de community mee geïnvesteerd wordt in het vergroten van de bestaande installatie.

Falaah

We rijden door naar Faalaa, waar we een waterinstallatie van de oude generatie hebben. We willen er vooral een nieuw schoolproject bespreken. En we worden verwacht! Een erehaag met langs beide kanten alle schoolkinderen, ik schat een 150-tal, die voor ons beginnen zingen en een aantal leuke borden met een boodschap voor Gammol gemaakt hebben. We worden opgewacht door Senebu, een heel vitale dame, die hier de touwtjes goed in handen heeft. Wat de watervoorziening betreft: ook hier vraag naar grotere installatie die moet toestaan om een gemeenschapstuin gemakkelijker van water te voorzien. Nu worden er tonnetjes van 50 liter gevuld en klaargezet in de tuin, om dan tegen de avond alles te kunnen besproeien. Een deel van de opbrengst van de groenten die verbouwd en verkocht worden, dient om de kinderen van het schooltje een middagmaal aan te bieden.

Er was dus al een school aanwezig. Echter, op 7 juli 2021, midden in het regenseizoen, is het dak afgewaaid, waarna de regen vrij spel had en de muren van de klaslokalen zijn ingestort. Gelukkig waren er op dat moment net geen kinderen aanwezig. Er kwamen ongeveer 200 kinderen naar de nursery school. Vermits er geen klaslokalen meer zijn, hebben ze twee klassen opgetrokken in golfplaten. De leerlingen komen nu in twee shiften: voor- en namiddag. De nursery school van Faala stond al op onze agenda na ons bezoek vorig jaar. We hadden immers al vastgesteld dat de lokalen niet echt stevig gebouwd waren. Eén van de klassen was toen al ingestort.

Wat hier in Faala moet gebeuren is het bouwen van nieuwe klassen, sanitair en een kookplaats. En indien mogelijk een nieuwe, hogere, toren met een watervat van 5 000 liter. Senebu heeft een committee opgericht om dit allemaal te realiseren, waarbij naar Gammol wordt gekeken. Dit is een project dat we wensen te realiseren. We maken duidelijk hoe wij het zien, en welke onze verwachtingen zijn. Wat voor ons evidenties zijn, zal daar stap voor stap moeten groeien. Maar de motivatie is aanwezig. En het initiatief ook, zie de lokalen opgetrokken in golfplaten! We spreken af dat hun roadmap medebepalend zal zijn voor de realisatie van dit mooie en grote project. We sluiten dit bezoek af met een paar mooie toespraken, o.a. van een van de (verlegen) kinderen.

Senebu nodigt ons hierna uit om in haar compound te komen eten. Gezellig samen uit een grote kom, een feestmaaltijd naar hun normen, maar ook in onze beleving. Op de weg naar haar compound komen we een kleermaker tegen die ons fier zijn atelier toont, waar hij de mooie kleren van de vrouwen naait. Een van de ideetjes om in avondonderwijs aan te leren? Ook zien we dat er in sommige tuinen nog altijd uit de “oude” bronnen, en op de “oude” manier water wordt geput. Fysiek werkje… voor de vrouwen! Dit water wordt wel niet meer gebruikt om te drinken of te koken, wel om plaatselijke tuintjes van water te voorzien.

Sanyang garden 

Laatste stop voor vandaag is de Sanyang Garden in Salaba. Een verplichte passage bij elk van onze bezoeken in Gambia. Een gemeenschapstuin van 500 m x 150 m die van water wordt voorzien dankzij onze installaties. Water wordt gepompt in grote reservoirs verdeeld over de tuin, waardoor de vele tuintjes kunnen besproeid worden. Probleem met een van de omvormers, waardoor de pomp stilvalt tussen 11 en 15 uur, net wanneer de zon het hardste schijnt. Ik heb telefonisch contact met de firma die de installatie en onderhoud doet, waarna Omar een afspraak maakt voor reparatie.

’s Avonds bomen we nog even door over ons eerdere idee om een lodge te kunnen starten, en de administratieve problemen die we tegengekomen zijn om de nodige documenten in orde te brengen. Enig zelfbelang bij de betrokken ambtenaar is niet vreemd aan het feit dat we dit momenteel in de frigo hebben gestoken. We bespreken verder ook met Omar hoe we verder kunnen met Leetulor, het gezondheisproject van Mien en Marijke, dat momenteel op een lager pitje draait. Verder te bespreken in België met betrokkenen.

 Dirk Depoorter

Zondag 15 januari

We starten vandaag vroeg omdat we een stuk verder moeten rijden. De regionale counselor, Ousman Bah, rijdt met ons mee. Hij is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van een bepaalde regio en is daarvoor in nauw contact met onze Omar. Hij verschaft informatie over de noden in zijn regio, waarmee Omar aan de slag kan gaan. 

Gidda Sukuta

Eerste stop is Gidda Sukuta, waar we al een installatie staan hebben. Een community van naar schatting 4 000 inwoners, “fast growing”. Schatting mag je ook hier letterlijk nemen. We moeten hiervoor toch een betere methode vinden dan enkel maar af te gaan op een niet te controleren aantal. In elk geval: vraag naar een extra installatie. Ze leggen ook uit dat het zuiver water dat ze nu dankzij Gammol kunnen oppompen een magneet is voor nieuwe compounds / families om daar te komen wonen. En er is hier ook nog grond beschikbaar, wat op vele plaatsen niet meer het geval is. De steden en verstedelijkte gebieden zitten overvol en er is een vlucht naar meer afgelegen streken. Met als gevolg nood aan zuiver water, zeker omdat NAWEC niet tot hier komt om de inwoners van water te voorzien. In elk geval, het water heeft veel mogelijk gemaakt. Extra water dus, maar ook vraag naar een kliniek, en naar een afsluiting voor een groot stuk gemeenschapsgrond die dan kan dienen als gemeenschapstuin. We stellen hen de vraag waarom ze dit niet zelf voorzien?

Ook hier nemen gemotiveerde jongeren het heft in handen: ze hebben de greppels in drie dagen gegraven zodat we de leidingen konden leggen om een 10-tal kranen aan te sluiten. Ze zijn ook de eerste om te benadrukken hoezeer het water heeft geholpen om hun gezondheid te verbeteren. “It really changed our lives”. Alles wordt hier heel goed verzorgd. Er is een school in Gidda: nursery, primary en memorizing center (om de Koran te leren). Tijdens onze bespreking leggen we hen uit hoe we de toekomst zien, in functie van hun vraag naar extra watervoorzieningen, waarop ze heel duidelijk stellen dat ze ons gaan tonen dat ze het heft in handen zullen nemen door zelf de omheining te bouwen rond hun gemeenschapstuin. Bij ons volgende bezoek zou het er moeten zijn… We zijn benieuwd.

Mandinaba Darussalam

Mandinaba Darussalam  betekent Mandinaba Peaceful Place. We krijgen een update over het waterproject van de Alkalo, die benadrukt hoe hun leven veranderd is dankzij het water. Ook hier groeiende bevolking dankzij de waterinstallatie. Hij spreekt van een 100-tal compounds met elk 10 tot 15 familieleden. Eerder dan te vragen om een bijkomende installatie, drukt hij zijn bezorgdheid uit of ze wel over voldoende water zullen beschikken in de toekomst. En ook nadat de zon is ondergegaan. Andere insteek. Vandaar de bedenking die we ons maken of er een manier is om te weten hoeveel water er nog in het vat van 5 000 liter zit bij zonsondergang, en bij zonsopgang, m.a.w wat is het verbruik eenmaal de panelen geen energie meer geven en dus geen water meer oppompen. Dit zou de werkelijke nood aangeven aan extra installaties en/of vaten. Vanuit die bezorgdheid legt hij ook uit hoe voorzichtig en zorgzaam ze met de installatie omspringen. Waarom de compounds ook vaatjes van 50 liter vullen om ook ’s avonds nog over zuiver water te beschikken.

De belangrijkste reden om naar hier te komen was echter hun vraag vorig jaar om een nursery school te kunnen bouwen. Vandaag moeten de kinderen 3 à 4 km stappen en vooral ook een heel drukke baan oversteken. Dit zou een project zijn die we van scratch moeten opstarten. Hier is namelijk niets. We leggen hen uit dat er voorbereidend werk door hen moet gebeuren. De roadmap: hoeveel kleuters, welke lessen, waar gaan ze de leraren vinden, hoe gaan ze de lonen betalen, een middagmaal voor de kleuters, … Er leeft echt het geloof dat de community de school kan laten werken. Ook hier vertellen we hoe wij onze aanpak zien, en tonen we de bereidheid om te investeren (niet voor 2024), als er een duidelijk plan ligt, en het nodige engagement. We bezoeken de locatie waar de school (op community ground) zou kunnen komen.

Kuloro Ba Duma en Faraba Sutu

We doen een kort bezoek aan de nieuwe installatie in Kuloro Ba Duma, waarna de regional councelor ons meeneemt naar hun community garden, die echt wel heel goed uitgerust is (nog efficiënter dan de Sanyang Garden). Ook hier, klassiek, worden we geconfronteerd met de vraag naar extra waterreservoirs. Hier gaan we niet op in, elders zijn de noden nog veel groter. We worden wel vriendelijk uitgenodigd hun gastenboek te tekenen…

We rijden verder naar Faraba Sutu. Nieuw project, gerealiseerd in 2022. We worden ontvangen door een delegatie, maar die voornamelijk uit jongere mensen bestaat (ik schat dertigers). Na de klassieke plichtplegingen, met uitreiking van een aantal Certificates of Appreciation, worden we wel geconfronteerd met een nieuw probleem, t.t.z. dit is de eerste keer dat we hierop aangesproken worden: we krijgen natuurlijk de vraag naar extra waterinstallaties, vanuit een noodzaak, maar ook omdat we geconfronteerd worden met de opmerking dat een gedeelte van het dorp nu beschikt over zuiver water, terwijl er twee andere wijken zijn die dit niet hebben. De afstand tussen de wijken is te groot om met onze installatie iedereen te bereiken. Gevolg: idee en gevoel van ongelijkheid. Dit is iets wat we niet mogen onderschatten. En dus ook meegenomen moet worden in de criteria die we hanteren om te beslissen waar we waterpompen plaatsen. Frustraties hierover zijn echt wel te vermijden.

Daarna doen wij ons verhaal over zelf verantwoordelijkheid opnemen, initiatiefname en de vraag hoe zij dit praktisch zien. Waarna de jongeren (een man en een vrouw) het woord nemen en ons hun plannen uit de doeken doen. Ze hebben reeds plannen laten maken om een overdekte markt te bouwen, die hun toelaten hun groenten te verkopen om wat inkomen te hebben. Daarnaast is er een school, de Alieu Jawo Memorial Nursery School, waar volop in geïnvesteerd wordt. Echt goed uitgebouwd, met een missie, een visie, duidelijke regels. En een trekker, Alieu Sanyang, zoals er meer zouden moeten zijn.

De missie: To create a conducive environment for effective and efficient teaching and learning.
Hun visie: To produce hardworking disciplined and productive pupils.
Met ook een dress code policy, attendance policy, health and environment policy, classroom rules, …

Ze worden mede gesponsord door Child Fund en de Saama Kairo Federation. Echt wel een voorbeeld voor wat misschien wel mogelijk is in andere communities. “Misschien wel”, omdat de lat hier hoog ligt, naar Gambiaanse normen. Prachtig. Hoe de school ingericht is, de keuken, de eetzaal, maar vooral hoe ze dit allemaal georganiseerd hebben. Eigenlijk moeten we hier eens terugkomen op een schooldag. Echt wel bewonderenswaardig, en hoe wij het in onze droom zagen voor de andere gemeenschappen waar we willen blijven in investeren. Nog een hele weg te gaan om onze projecten op dit niveau te krijgen.

Sohm 

Next is Sohm Village. Ook daar hebben we in 2022 een nieuwe installatie gepland. Klassieke plechtigheid, de bedankingen van de Alkalo, de Imam, de verantwoordelijken, dan de committees, de councelor…

Een paar zaken die hier anders waren in vergelijking met onze andere bezoeken:

• We horen de regionale councelor met heel veel vuur “reclame” maken om een extra pomp te plaatsen in dit dorp. Iedereen vraagt hier wel naar, maar hier zat dus duidelijk meer achter. Blijkt dat zijn familie uit dit dorp komt. Als hij van ons kan verkrijgen dat hier nog een extra pomp zou komen, zou dat zijn aanzien zeker verhogen. Enig zelfbelang is nooit ver weg. We spreken hem hierover aan, en evident dat we hier niet op ingaan.
• Bovendien toont de plaatselijke Alkalo, na zijn speech, verder maar weinig interesse in wat er gebeurd. Hij is meer met zijn GSM bezig dan wat anders. Geeft ons in elk geval geen goed gevoel.
• Gelukkig krijgen een aantal jongeren hier ook het woord. Gemotiveerd door onze inbreng en visie, beloven ze dat er initiatieven genomen zullen worden, om tegemoet te komen aan onze verwachtingen.
• En het blijft aandacht hebben voor de basics: het is al later op de dag, de zon is al opgeschoven naar het westen, en ik stel vast dat een aantal zonnepanelen geen zon meer krijgen. Oorzaak. De schaduw van een boom. Bij het plaatsen van de installatie kwam de boom zo hoog niet. Maar nu wel. Moet dus gesnoeid worden. Als je ze daarop aanspreekt, hoor je bijna de Dalasi vallen.

Terug stevig dagje. Na het avondmaal met Omar en Lamin beginnen Dirk en ikzelf een aantal zaken op een rijtje te zetten. De bezoeken vandaag hebben ons heel wat geleerd. Met als belangrijke vaststelling dat de jongeren echt bereid lijken te zijn de armen uit de mouwen te steken, in tegenstelling tot de ouderen die het op zich laten afkomen. We hebben vandaag een paar voorbeelden gezien (zoals in Farabu Sutu) die aantonen dat het niet enkel woorden zijn, maar ook daden. De “we need more” die we altijd te horen krijgen, waarop wij antwoorden met “we need action” wordt in Farabu Sutu ook ingevuld. Een mooie evolutie, die ook voor ons echt wel motiverend is.

Maandag 16 januari

Gunjur Freetown

Eerste stop is Gunjur Freetown. Een verademing. Er is een begrafenis gaande, waardoor de mannen afwezig zijn. We worden ontvangen door een 25-tal vrouwen, die het kort en krachtig houden. Ze leggen ons uit hoezeer de waterpomp hun helpt in het dagelijkse leven, hoe belangrijk dit voor hen is. Een 110-tal compounds maakt gebruik van het water. Elke compound betaalt 100 Dalasi per maand (1,5 €) voor het onderhoud en eventuele reparaties aan de kranen. Een water committee zorgt ervoor dat de zonnepanelen elke dag gekuist worden! Inkomsten halen ze uit hun groentetuin. De tuin is geen community garden, maar in privéhanden. De eigenaar laat toe dat de gemeenschap er gebruik van maakt. Het probleem is dat de dag dat de eigenaar beslist om bijvoorbeeld te bouwen, er geen tuin meer is. Een echt probleem dus. Daar waar de pomp staat is er een stuk grond dat bruikbaar kan zijn als community garden. Maar er is voorbereidend werk aan (om te beginnen een omheining plaatsen). Ze engageren zich om hier werk van te maken. Wij beloven hen te ondersteunen: “if we promise, we deliver”.

We rijden door naar de Lanuwarr Community Pre-School, “Excellence Through Eduction”, ook in Gunjur gelegen. Een school rechtgezet met de hulp van een Engelse NGO. We krijgen een rondleiding door het hoofd van de school. Echt een voorbeeld voor veel andere scholen: hoe de klassen aangekleed zijn in functie van opvoeding, taal, rekenen en algemene kennis. Beschikken natuurlijk ook over lesplannen, die ze bereid zijn te delen. Er is ook een kleine tuin, waar kleuters al leren hoe je groenten moet verbouwen. Echt wel knap allemaal. Een minpuntje, niet onbelangrijk: ze hebben ook een waterinstallatie, maar met serieuze problemen. En de oorzaak is niet ver te zoek: de zonnepanelen, die niet op de grond staan maar in de hoogte, worden niet proper gemaakt met als gevolg een beperkt rendement. Maar vooral: de pomp die er gebruikt wordt, is veel te licht (vermogen 1/3^e van wat wij plaatsen). We bespreken dit met de verantwoordelijke, maar beslissen ook dat dit voor ons geen prioriteit is.

Ook wel interessant: er is hier een English section met 100 leerlingen, en een Arabic section met 150 leerlingen. Beide naast elkaar, om toch aan te duiden dat Gambia liberaal is als het op het geloof aankomt. Bijkomende informatie: de opleiding als leerkracht duurt in Gambia 3 jaar, en kost 36 000 Dalasi (540 € of 180 € per jaar). Als we in de Gammol scholen minstens een aantal gediplomeerde leerkrachten willen hebben, moeten we dit in overweging nemen.

Pacholing

Volgende halte is Pacholing, The Christian Village. Een dorp dat we zeker wilden bezoeken, omdat we vorige keer echt wel teleurgesteld waren over de staat van deze installatie. Dit is een heel arme regio. Bovendien vrij uitgestrekt dorp, met een 100-tal compounds, waardoor toch nog veel gebruik gemaakt wordt van de zelf gegraven putten. Vanuit onze installatie vertrekt een waterslang die naar een privétuin loopt, waar een 40-tal tuintjes zijn aangelegd. Vergelijkbaar met Gunjur: eigenaar laat toe dat de tuin gebruikt wordt, zolang hijzelf dit niet nodig heeft. De broer van de eigenaar van het stuk grond leidt ons rond met zijn kleinzoontje. Heel leuk ventje, op crocks en met een T-shirt “I am awesome all the Time”.

Ook hier een begrafenis aan de gang, dus geen plechtigheid whatsoever. Een verademing. Op een of andere manier zouden we duidelijk moeten kunnen maken dat dit niet nodig is voor ons, maar dit ligt dus heel gevoelig. Dit belet ons om nog meer te kunnen doen. Tezelfdertijd beseffen we heel goed dat dit erbij hoort. Dat het belangrijk is, niet enkel voor de verschillende dorpen, maar ook voor hoe er gekeken wordt naar Gammol.

Wat het onderhoud van de (oude) installatie betreft, dag en nacht verschil in vergelijking met vorige keer. Goed verzorgd, propere panelen, rondom alles opgekuist. Echter wel serieus probleem: de installatie is van 2012, valt regelmatig in panne (de pompen die toen werden gebruikt zijn niet van dezelfde kwaliteit als deze die we nu gebruiken), met als gevolg dat als ze 2 of 3 dagen zonder water zitten, de oogst kapot is. Bovendien heeft het watervat slechts een inhoud van 1 000 liter, wat maakt dat er geen reserve is. Is iets waar we moeten bij stilstaan, bij alle oude installaties. Met alle respect voor onze voorganger, maar hoe langer hoe meer blijkt welke beperkingen de oude installaties hebben, waardoor de efficiëntie echt wel te wensen overlaat.   

Sanyang Fish Market

We hebben heel wat tijd geïnvesteerd in Gunjur, ook met het bezoek van de Lanuwarr school. Gevolg: het bezoek aan Jalambang slaan we over. Dit is ook niet echt nodig. Veel belangrijker is ons volgende bezoek aan de Sanyang Fish Market. Dit is een van de oudste waterinstallaties gelegen aan de kust. Dateert van januari 2008 en wordt nog aangedreven door een generator. Daarnaast heeft Gammol hier indertijd een overdekte marktplaats gebouwd voor de plaatselijke vissersbevolking. Alvorens we de pomp gaan bekijken, hebben we een vergadering met de “fishing committee”, hun voorzitter en een afgevaardigde van de VDC van Sanyang.

Hun noden, kort samengevat:

• Een nieuwe, meer performante, waterinstallatie. Nieuw omdat er blijkbaar een infiltratie is van zout water. Performanter, omdat er sinds de plaatsing verschillende restaurants zijn gekomen die ook gebruik maken van de waterinstallatie.
• De herstelling van hun overdekte marktplaats. Het gebinte van het dak is immers gemaakt met materialen die vanuit België per container naar Gambia zijn verscheept, en deze zijn niet te verkrijgen in Gambia. We spreken vnl. over metalen profielen en houten balken.

Er ontspint zich een lange discussie, in eerste instantie over het water. De essentie: “Bad communication” en zelf prutsen aan de installatie, in plaats van Omar en Lamin op te bellen en advies te vragen. Zou wel eens de oorzaak kunnen zijn dat er nu infiltratie is van zout water. Bad organisation: geen afspraken gemaakt met de restaurants over het gebruik van het water. Laat staan dat ze er al aan gedacht hebben om hiervoor een bijdrage te vragen. “Bad maintenance” zowel van de pomp als de marktplaats. En dan wordt er naar ons gekeken, met de impliciete vraag en verwachting dat we dit allemaal in orde brengen. Na lange discussie maken we hen duidelijk dat we met betrekking tot het water willen ondersteunen, maar niet alvorens ze een businessplan gemaakt hebben, om te voorkomen dat ze binnen een paar jaar terug met dezelfde problemen te kampen hebben. Ze horen het in Gambia donderen. Dirk en ik leggen hen eenvoudig uit wat we hiermee bedoelen: overzicht van investering, kosten en opbrengsten. En hoe ze deze opbrengsten recurent kunnen genereren. Dat de restaurants hierin een bepalende rol spelen spreekt blijkbaar toch niet voor zich. We hebben ze op weg geholpen. Benieuwd naar het vervolg.

Daarna gaan we de pompinstallatie en de markt bezoeken. Wat de pomp betreft: we ontdekken een stukje industriële archeologie. De generator die de pomp vroeger aandreef staat in een container te roesten. Reusachtig ding, vergezeld van de eerste plakkaten die toen werden opgehangen bij de realisaties van Gammol: “In our fellow-men we believe, in our creator we trust”. Echt wel nostalgie. Daarna gaan we naar de markt, waar ze ons de herstellingen tonen die moeten gebeuren “omdat zij niet beschikken over dezelfde materialen die uit België komen”. Na discussie maken we hen duidelijk dat we geen containers meer uit België laten komen en dat ze zelf voor de nodige herstellingen gaan moeten zorgen. Wordt niet echt in dank afgenomen, krijg ik de indruk. Maar so be it, wij wensen ons te concentreren op water en educatie.

Gammol huis

Voor we naar onze laatste stop gaan op onze reis, passeren we nog langs een stuk grond die de VDC van Sanyang ons wel wilt geven om een lodge te bouwen. Totaal ongeschikt, dus rijden we snel verder naar onze laatste stop, ons Gammol huis. Eerste vaststelling: er zijn kosten aan. De termieten vreten de houten gebinten en delen van de muren op. Reden: niet de juiste, plaatselijke, materialen.

Iets later ontmoeten we twee vertegenwoordigers van de VDC. Yusupha Jassey en Lamin Bojang. Met hen bespreken we onze vaststellingen van de voorbije dagen. De learnings (zie lager). Yusupha en Lamin beloven dit te bespreken met de VDC. Het is hen wel duidelijk dat onze aanpak vanaf nu toch wel licht aangepast zal worden. Ik moet zeggen dat dit wel positief onthaald wordt. Wordt dus zeker vervolgd. Daanraast bespreken we de toestand van het Gammol huis, en onze wil om hierin te investeren, onder de voorwaarde dat we gebruik kunnen blijven maken van het huis, tot zolang we investeren in Gambia. Onbepaalde duur dus, in tegenstelling tot the MOU (Memory of Understanding) die vandaag bestaat, met een bepaalde duur van 10 jaar, opzegbaar. Beiden zijn hiermee akkoord, maar moeten dit ook met de rest van de VDC bespreken. We gaan een voorstel doen om de MOU aan te passen en alles nog bevestigen op mail.

Daarmee zit onze reis er weer op. Korte trip, maar oh zo nuttig. Maandagavond bespreken Dirk en ik de voorbije dagen en de todo’s.

Dinsdagmorgen

• 9 u. Omar en Lamin brengen ons naar de luchthaven van Banjul.
• 10 u. Afscheid nemen blijft emotioneel. Die twee, Omar en Lamin, we dragen ze toch in ons hart!
• 12 u. Vliegtuig vertrekt, met tussenlanding op Kaapverdië. We landen om 22 u terug in Zaventem.

Op naar de volgende reis…

Belangrijkste learnings uit onze reis:

Scholen:

• Er zijn leerplannen in de scholen, maar dikwijls gedateerd (2003).
• Er is geen onderling overleg tussen de scholen: oprichten Gammol school community kan meerwaarde betekenen.
• Learning center voor avondonderwijs voor ouderen (kan vanaf jongvolwassenen tot …) heeft potentieel. Motivatie bij de doelgroep zal essentieel zijn.
• Nood aan iemand met leerervaring die dit kan coördineren en trekken.

Waterinstallaties:

• Ieder bezoek begon of eindigde met “we need more”. Er wordt naar Gammol gekeken voor die “more”.
• Duidelijke boodschap gebracht dat die “more” er slecht zal komen als er zelf initiatieven worden genomen om stappen vooruit te zetten. Ons antwoord op “we need more” is “we need action”.

Algemeen:

• Jongeren zijn veel meer bereid zelf hun handen uit de mouwen te steken om vooruit te geraken.
• Cultuurverschil is heel groot: vrouwen werken, mannen praten, en als ze praten vinden ze het nodig dat iedereen aan het woord komt en herhalen ze steeds hetzelfde. Vermoeiend, maar het zit in hun cultuur, voornamelijk bij de ouderen.
• Rekenen is moeilijk, concrete (business) plannen maken is nieuw en te veel gevraagd vaak vanuit gebrek aan kennis.
• Sommige villages staan veel verder dan anderen, vooral daar waar de jongeren (M/V) het in de hand nemen.
• Meer en meer wordt het voor ons duidelijk dat we meer verantwoordelijkheid moeten leggen bij de verantwoordelijken van de verschillende communities en dorpen voor het realiseren van onze projecten. Het woord “roadmap” is heel dikwijls gevallen. Dit als basis om na te gaan wie er zelf initiatief wil en zal nemen.

In vogelvlucht ligt Sinchu Sorrie maar enkele kilimeters van Wellingara, toch is het een andere wijk ook met meer dan 30 000 inwoners.
De nieuwe waterput van Sinchu Sorrie krijgt 10 kranen en 1000 m leiding. 

Wellingara ligt in het noorden van Gambia in het zeer dichtbevolkte gebied net onder Serrekunda. Rond de waterput wonen 35 000 mensen. Ook hier plaatsen we een watertoren met 10 kranen en 1000 m leiding. Hoeveel mensen deze waterput zullen gebruiken, weten we niet precies. Gezien de bevolkingsdichtheid zullen het er verschillende duizenden zijn.